กาแล็กซีทรงกังหัน M101
Credit: NASA/HSTกาแล็กซีทรงกังหัน (Spiral galaxy) เป็นกาแล็กซีที่มีดาวฤกษ์และฝุ่นแก๊สกระจุกตัวกันเป็นรูปร่างจานแบน อยู่โดยรอบและโคจรรอบส่วนป่องตรงกลางที่มีดาวฤกษ์ที่แก่กว่าจำนวนมาก ทั้งส่วนจานและส่วนป่องของกาแล็กซีทรงกังหันถูกล้อมรอบด้วยบริเวณที่เรียกว่า “เฮโล” (Halo) ซึ่งเป็นบริเวณที่มีกระจุกดาวทรงกลมหลายแห่งอยู่ กาแล็กซีที่เรารู้จักประมาณครึ่งหนึ่งเป็นกาแล็กซีทรงกังหัน
กาแล็กซีประเภทนี้ถูกตั้งชื่อตามโครงสร้างของแขนกาแล็กซีที่มีลักษณะคล้ายกังหันหรือขดก้นหอย แผ่ตัวออกจากส่วนป่องตรงกลางไปยังส่วนจานของกาแล็กซี ที่แขนของกาแล็กซียังเป็นสถานที่ที่มีการก่อตัวของดาวฤกษ์ และค่อนข้างสว่างเนื่องจากดาวฤกษ์เกิดใหม่สีฟ้าที่อยู่ตามบริเวณนี้
การที่กาแล็กซีทรงกังหันยังมีฝุ่นแก๊สคงเหลืออยู่ค่อนข้างมาก ทำให้นักดาราศาสตร์คิดว่ากาแล็กซีทรงกังหันมีอายุน้อยกว่าเมื่อเทียบกับกาแล็กซีทรงรี และเชื่อว่ากาแล็กซีทรงกังหันจะวิวัฒนาการไปเป็นกาแล็กซีทรงรี เมื่อเวลาผ่านไป
กาแล็กซีทรงกังหันส่วนใหญ่จะพบตามบริเวณที่มีความหนาแน่นต่ำในเอกภพ (ไม่ค่อยมีกาแล็กซีอื่นๆในบริเวณใกล้เคียงมากนัก) และไม่ค่อยพบในบริเวณกลางกระจุกกาแล็กซี ขณะที่กาแล็กซีทางช้างเผือกของเรานั้น เป็นกาแล็กซีทรงกังหันที่มีโครงสร้างรูปคานตรงกลาง