ดาวเคราะห์แคระ
นอกเหนือไปจากดาวเคราะห์ทั้งหมด8 ดวงในระบบสุริยะ ยังมี “ดาวเคราะห์แคระ” อีกจำนวนหนึ่งที่มีคุณสมบัติไม่ถึงเกณฑ์ที่กำหนดให้วัตถุมีสถานะเป็นดาวเคราะห์ ตรงที่พวกดาวเคราะห์แคระมีมวลไม่มากพอ ที่ส่งผลให้เกิดความโน้มถ่วงที่คอยทำให้บริเวณวงโคจรของวัตถุนั้นปราศจากวัตถุอื่น
คำว่า “ดาวเคราะห์แคระ” มาจากข้อโต้แย้งในวงการดาราศาสตร์ว่า ดาวพลูโตควรจะคงสถานะดาวเคราะห์ไว้หรือไม่ หากมีการค้นพบวัตถุอื่นๆ (เช่น อีริส) ที่มีขนาดใกล้เคียงกับดาวพลูโต จนในปี ค.ศ. 2006 ได้มีการกำหนดนิยามของดาวเคราะห์อย่างเป็นทางการ ทำให้ดาวพลูโตถูกลดสถานะลงไปอยู่ในกลุ่ม “ดาวเคราะห์แคระ”
วัตถุที่จะถูกจัดสถานะให้เป็น “ดาวเคราะห์” ต้องมีคุณสมบัติ ดังนี้
- โคจรรอบดวงอาทิตย์
- มีมวลมากพอที่จะทำให้ความโน้มถ่วงส่งผลให้วัตถุนั้นมีรูปร่างใกล้เคียงทรงกลม
- บริเวณใกล้เคียงวงโคจรของวัตถุนั้น ไม่มีพวกดาวเคราะห์น้อยหรือวัตถุขนาดเล็กเข้าใกล้
ในปัจจุบัน มีวัตถุที่มีสถานะ “ดาวเคราะห์แคระ” อย่างเป็นทางการ 5 ดวง ได้แก่ ซีรีส (อยู่ในแถบดาวเคราะห์น้อย) พลูโต เฮาเมอา มาเคมาเค และอีริส
ตามข้อเท็จจริงแล้ว ยังมีวัตถุคล้ายๆกันโคจรรอบดวงอาทิตย์อยู่นอกวงโคจรดาวพลูโตอีกจำนวนหนึ่ง และเป็นไปได้ที่วัตถุเหล่านี้อาจได้รับการขึ้นสถานะเป็นดาวเคราะห์แคระเพิ่มเติมในอนาคต วัตถุเหล่านี้ส่วนใหญ่แล้วเรียกว่า “วัตถุในแถบไคเปอร์” (Kuiper Belt Objects: KBOs) ซึ่งนักวิทยาศาสตร์เชื่อว่ายังมีกลุ่มของวัตถุหินและน้ำแข็งที่เกาะกลุ่มกันหลวมๆ เป็นรูปเปลือกทรงกลม อยู่บริเวณรอบนอกของระบบสุริยะ เลยแถบไคเปอร์ออกไป เรียกว่า “เมฆออร์ต” (Oort cloud)
ดาวเคราะห์แคระและวัตถุอื่นที่อาจขึ้นสถานะเป็นดาวเคราะห์แคระได้ในอนาคต
Credit: Wikipedia
| ข้อมูลและวัตถุ | ซีรีส | พลูโต | เฮาเมอา | มาเคมาเค | อีริส |
|---|---|---|---|---|---|
| a 1 หน่วยดาราศาสตร์ (1 AU) = ระยะห่างเฉลี่ยระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ อยู่ที่149,600,000 กิโลเมตร b 1 เท่าของมวลโลก = 5,980,000,000,000,000,000,000,000 กิโลกรัม c 1 เท่าของความโน้มถ่วงที่พื้นผิวโลก (g) = 9.8 เมตร/วินาที2 |
|||||
| ระยะห่างเฉลี่ยจากดวงอาทิตย์ (หน่วยดาราศาสตร์)a | 2.77 | 39.5 | 43.1 | 45.8 | 67.7 |
| มุมเอียงของระนาบวงโคจรจากระนาบวงโคจรโลก | 10.6° | 17.1° | 28.2° | 29° | 44° |
| รัศมีตัวดาว (กิโลเมตร) | 487 | 1,137 | 1,436 | 750 | 1,300 |
| มวล (จำนวนเท่าของมวลโลก)b | 0.00016 | 0.00213 | 0.0007 | 0.0007 | 0.003 |
| ความยาวนานของปี (ปีของโลก) | 4.6 | 248.5 | 283.3 | 309.9 | 557 |
| ความยาวนานของวัน (วันของโลก) | 0.38 | 6.39 | 0.16 | Unknown | Unknown |
|
ความโน้มถ่วงที่พื้นผิวดาว (จำนวนเท่าของความโน้มถ่วงที่พื้นผิวโลก)c |
0.003 | 0.04 | 0.044 | 0.05 | 0.08 |
| อุณหภูมิที่พื้นผิวดาว (โดยประมาณ) | -105°C | -230°C | -240°C | -243°C | -240°C |
| จำนวนดวงจันทร์ | 0 | 3 | 2 | 0 | 1 |